1. Kilka słów na początek
Bez znajomości prawa pracy skuteczne i prawidłowe zarządzanie zasobami ludzkimi oraz właściwe prowadzenie działań rekrutacyjnych jest praktycznie niemożliwe. Dlatego zrozumienie przepisów prawnych jest szczególnie istotne dla menedżerów HR i ich zespołów, które stoją na pierwszej linii kontaktu między pracodawcą a pracownikiem.Warto również pamiętać, że dobra znajomość prawa pracy pozwala specjalistom HR nie tylko minimalizować ryzyko prawne i finansowe związane z zarządzaniem obszarem HR, ale także budować pozytywną kulturę organizacyjną opartą na zaufaniu i szacunku.Co zatem trzeba wiedzieć o prawie pracy, aby skutecznie zarządzać zasobami ludzkimi, prowadzić rekrutacje, onboardingi oraz dbać o kulturę organizacji? Jakie pojęcia prawne i regulacje powinien znać i stosować każdy menedżer HR?Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w materiale, który właśnie zaczynasz czytać.
2. Formy zatrudnienia w Polsce
W Polsce występują różne formy zatrudnienia. Ze względu na ich charakter prawny, umowy dzieli się na:
- Formy wynikające z kodeksu pracy
- Formy wynikające z kodeksu cywilnego
3. Umowy wynikające z kodeksu pracy
Kodeks pracy przewiduje trzy rodzaje umów o pracę, w zależności od czasu ich trwania oraz celu, w jakim zostały zawarte:
- Umowa na okres próbny
- Czas jej trwania wynosi maksymalnie 3 miesiące.
- Służy ocenie przydatności pracownika do wykonywania określonej pracy.
- Umowa na czas określony
- Jest umową terminową.
- Termin jej rozwiązania musi być wyraźnie wskazany w treści umowy.
- Umowa na czas nieokreślony
- Jest umową bezterminową, co oznacza, że nie wskazuje końcowego terminu trwania stosunku pracy.
- Zapewnia największą stabilność zatrudnienia dla pracownika.
4. Formy zatrudnienia wynikające z kodeksu cywilnego
Z kolei formy zatrudnienia wynikające z kodeksu cywilnego obejmują:
- Umowa zlecenie
- Umowa cywilnoprawna, w której zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonej czynności lub usługi na rzecz zleceniodawcy.
- Charakteryzuje się elastycznością, jednak nie gwarantuje praw wynikających z kodeksu pracy, takich jak urlop czy wynagrodzenie za czas choroby.
- Umowa o dzieło
- Umowa cywilnoprawna, w której wykonawca zobowiązuje się do stworzenia określonego dzieła (konkretnego rezultatu pracy), a zamawiający – do zapłaty ustalonego wynagrodzenia.
- Stosowana najczęściej w przypadku jednorazowych projektów, w których kluczowy jest efekt końcowy.
5. Plusy i minusy umów – z perspektywy pracodawcy
Plusy
Umowa o pracę
- Długoterminowe zaangażowanie pracownika.
- Możliwość pełnej kontroli nad czasem i miejscem pracy.
- Pracownik podlegający pełnym obowiązkom pracowniczym.
- Ułatwione budowanie lojalności i stabilności zespołu.
Umowa zlecenie
- Większa elastyczność w zatrudnianiu.
- Łatwiejsze i szybsze rozwiązanie umowy.
- Możliwość dostosowania liczby zleceniobiorców do bieżących potrzeb firmy.
- Niższe koszty pracodawcy w porównaniu z umową o pracę.
Umowa o dzieło
- Najniższe koszty pracodawcy w porównaniu z innymi umowami.
- Brak obowiązku opłacania składek ZUS (z wyjątkiem sytuacji, gdy umowa jest zawarta z pracownikiem posiadającym jednocześnie umowę o pracę).
- Idealne rozwiązanie dla jednorazowych projektów.
Minusy
Umowa o pracę
- Wyższe koszty zatrudnienia.
- Trudniejsze i dłuższe procedury rozwiązania umowy.
Umowa zlecenie
- Obowiązek opłacania składek ZUS.
- Mniejsza kontrola nad wykonawcą.
- Ryzyko zakwestionowania umowy przez organy kontrolne jako umowy o pracę.
- Brak stałości współpracy.
Umowa o dzieło
- Ryzyko zakwestionowania zasadności umowy przez ZUS.
- Brak możliwości wydawania poleceń dotyczących sposobu wykonania dzieła.
- Ograniczone zastosowanie (tylko konkretne, zdefiniowane dzieło).
- Brak ciągłości współpracy.
Ten podział pozwala lepiej zrozumieć, jakie korzyści i ryzyka wiążą się z poszczególnymi formami zatrudnienia z perspektywy pracodawcy.
6. Plusy i minusy umów – z perspektywy pracownika
Plusy
Umowa o pracę
- Pełne ubezpieczenie społeczne (zdrowotne, emerytalne, rentowe).
- Płatny urlop wypoczynkowy.
- Płatne zwolnienia lekarskie.
- Ochrona prawna pracownika wynikająca z Kodeksu pracy.
- Regulowane godziny pracy i nadgodziny.
Umowa zlecenie
- Większa elastyczność współpracy.
- Możliwość współpracy z wieloma zleceniodawcami.
- Łatwiejsze rozwiązanie umowy.
Umowa o dzieło
- Wyższe wynagrodzenie netto.
- Łatwiejsze rozwiązanie umowy.
Minusy
Umowa o pracę
- Mniej elastyczne warunki zatrudnienia.
- Dłuższe okresy wypowiedzenia (problemowe w przypadku chęci szybkiej zmiany pracodawcy).
Umowa zlecenie
- Brak prawa do płatnego urlopu.
- Niestabilny dochód.
- Brak gwarancji minimalnych godzin pracy.
Umowa o dzieło
- Brak ubezpieczenia społecznego.
- Brak płatnych zwolnień lekarskich.
- Brak prawa do płatnego urlopu.
7. Na co trzeba zwrócić uwagę przy tworzeniu treści umowy o pracę?
Umowa o pracę musi być sporządzona na piśmie w dwóch identycznych egzemplarzach. Powinna określać:
- Strony umowy – nazwę pracodawcy i osoby go reprezentującej oraz imię i nazwisko pracownika.
- Rodzaj umowy – np. umowa na czas określony.
- Datę jej zawarcia.
- Rodzaj pracy – np. nazwa stanowiska.
- Miejsce wykonywania pracy.
- Wymiar czasu pracy.
- Wynagrodzenie.
- Termin rozpoczęcia pracy, a w przypadku umów na czas określony – również termin jej zakończenia.
Przy zawieraniu umów należy zwrócić uwagę na 3 kluczowe kwestie:
- Formę umowy.
- Warunki umowy.
- Zgodność zawieranej umowy z aktualnymi przepisami prawa pracy.
8. Najważniejsze pojęcia z zakresu prawa pracy, które warto znać i stosować na stanowisku HR-owym
Kodeks pracy: Podstawowy akt prawny regulujący prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców w Polsce.
Stosunek pracy: Relacja prawna między pracownikiem a pracodawcą, w której pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Umowa o pracę: Porozumienie między pracownikiem a pracodawcą określające warunki zatrudnienia.
Czas pracy: Okres, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.
Wynagrodzenie za pracę: Świadczenie pieniężne należne pracownikowi za wykonaną pracę.
Pracownik: Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Pracownikiem może być wyłącznie osoba fizyczna, która ukończyła 16 lat i posiada zdolność do czynności prawnych.
Pracodawca: Każda jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna zatrudniająca pracowników.
9. Zakończenie
Znajomość podstaw prawa pracy jest fundamentalna zarówno dla pracodawców, jak i pracowników. Przejrzyste zasady i odpowiednie formy zatrudnienia budują lepsze relacje w miejscu pracy oraz minimalizują ryzyko problemów prawnych. To wiedza, która powinna być fundamentem każdego działu HR.
Chcesz skupić się na rozwoju swojej firmy, a kwestie prawne i administracyjne zostawić ekspertom?
Zaufaj Symmetrical – zadbamy o Twoje kadry i płace, zgodnie z przepisami, sprawnie i bez stresu!
.png)
.png)
.png)
